Uzależnienie od alkoholu, narkotyków, innych substancji psychoaktywnych, czy czynności uzależniających dotyka nie tylko osoby borykającej się z nałogiem, ale również jej najbliższego otoczenia. Często to właśnie rodzina i bliscy cierpią równie mocno, choć w inny sposób. Jednym z trudniejszych i mniej widocznych zjawisk, które występują w takich sytuacjach, jest współuzależnienie.
Czym jest współuzależnienie?
Współuzależnienie to stan emocjonalny, psychiczny i behawioralny, który rozwija się u osób żyjących w bliskim związku z osobą uzależnioną. Polega na podporządkowaniu własnych potrzeb i emocji do tego stopnia, że życie osoby współuzależnionej staje się całkowicie skoncentrowane na nałogu bliskiego.
Osoby współuzależnione podejmują różne próby kontrolowania, naprawiania lub ochrony osoby uzależnionej, jednocześnie zaniedbując siebie. Choć ich intencje są często dobre – pragną pomóc – ich działania często nieświadomie podtrzymują destrukcyjny cykl uzależnienia. Swoim zachowaniem dają komfort np. picia alkoholu, ponieważ wyręczają, chronią osoby uzależnione przed konsekwencjami.
Jak rozpoznać współuzależnienie?
Współuzależnienie jest trudne do zauważenia, ponieważ często maskowane jest troską i miłością. A także nadkontrolą, nadodpowiedzialnością i nadopiekuńczością.
Oto kilka sygnałów, które mogą wskazywać na współuzależnienie:
- Kontrola: Próba kontrolowania zachowań osoby uzależnionej, np. sprawdzanie, czy pije, ukrywanie butelek, przejmowanie odpowiedzialności za jej obowiązki.
- Zaprzeczanie: Ignorowanie problemu lub usprawiedliwianie zachowań osoby uzależnionej.
- Poczucie winy: Współuzależnieni często obwiniają się za problem i czują się odpowiedzialni za zachowanie osoby uzależnionej.
- Poświęcanie siebie: Zaniedbywanie własnych potrzeb, zdrowia, emocji i zainteresowań na rzecz opieki nad osobą uzależnioną.
- Złość i frustracja: Pomimo najlepszych intencji, osoby współuzależnione mogą doświadczać gniewu i frustracji z powodu nieskutecznych prób naprawiania sytuacji.
Dlaczego współuzależnienie jest niebezpieczne?
Współuzależnienie często prowadzi do poważnych konsekwencji emocjonalnych i zdrowotnych dla osób, które go doświadczają. Należą do nich:
- Zaburzenia lękowe i depresja: Ciągły stres i poczucie bezsilności wpływają negatywnie na zdrowie psychiczne.
- Utrata tożsamości: Osoba współuzależniona może całkowicie zatracić poczucie własnych potrzeb, marzeń i wartości.
- Problemy somatyczne: Przewlekły stres może objawiać się problemami zdrowotnymi, takimi jak bóle głowy, problemy żołądkowe czy bezsenność.
- Podtrzymywanie uzależnienia: Próby "pomocy", takie jak tuszowanie skutków uzależnienia czy przejmowanie odpowiedzialności, mogą nieświadomie wzmacniać zachowania osoby uzależnionej.
Jak przerwać cykl współuzależnienia?
Pierwszym krokiem do przerwania cyklu jest uświadomienie sobie problemu. Wiele osób współuzależnionych potrzebuje pomocy z zewnątrz, aby zrozumieć, że ich działania, choć intencjonalnie dobre, mogą być szkodliwe.
Najważniejsze to podzielić się swoim problemem z kimś komu ufa się. Wyrazić swoje uczucia i emocje, opowiedzieć o tym co jest za ciężkie w relacji z uzależnioną osobą.
Oto kluczowe kroki na drodze do zdrowienia:
- Poszukiwanie wsparcia: Terapia indywidualna, grupy wsparcia (np. Al-Anon) oraz konsultacje z psychoterapeutą mogą pomóc zrozumieć współuzależnienie i nauczyć się zdrowych sposobów radzenia sobie.
- Zadbanie o siebie: Powrót do własnych zainteresowań, pasji i potrzeb to ważny krok w odzyskiwaniu równowagi.
- Ustalanie granic: Osoby współuzależnione muszą nauczyć się mówić "nie" i stawiać zdrowe granice, które chronią ich emocjonalny dobrostan.
- Edukacja: Zrozumienie mechanizmów uzależnienia i współuzależnienia pomaga podejmować bardziej świadome decyzje.
- Zrozumienie odpowiedzialności: Ważne jest, aby zaakceptować, że tylko osoba uzależniona może podjąć decyzję o zmianie swojego życia.
Współuzależnienie a zmiana – historia nadziei
Wielu osobom współuzależnionym udało się przerwać destrukcyjny cykl i wyjść z uwikłania. Kluczowe było podjęcie decyzji o skupieniu się na sobie i poszukaniu wsparcia. Warto pamiętać, że zmiana nie nastąpi z dnia na dzień, ale każdy krok w stronę zdrowia emocjonalnego ma znaczenie. Bardzo pomocny może być udział w grupie terapeutyczne dla osób z tzw. współuzależnieniem, gdzie można otrzymać wiedzę i wsparcie od wielu osób jednocześnie, chociażby zauważając, że inni mają również podobne problemy i zaczynają otwarcie mówić o zmianie.
Pomoc jest dostępna
Jeśli podejrzewasz, że możesz być współuzależniony, nie wahaj się sięgnąć po pomoc. Psychoterapia, grupy wsparcia i literatura na temat współuzależnienia mogą być pierwszym krokiem ku lepszemu życiu. Internet zawiera bardzo dużo wywiadów, podcastów ze specjalistami, podpowiadającymi jak wyjść ze współuzależnienia.
Pamiętaj – zasługujesz na spokój, szczęście i zdrowe relacje, na życie bez presji i uwikłań.
Fundacja POZYTYW oferuje bezpłatną indywidualną terapię współuzależnienia w formie cotygodniowych sesji w gabinecie w Siedlcach i w Łosicach.
Kontakt telefoniczny 693 570 205
Tytuł zadania publicznego: „NIE-UWIKŁANI 2024 R.”
Zadanie publiczne dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
Zrealizowano w ramach Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii Województwa Mazowieckiego
